बि.सं. २०१६ सालमा नै कर्णाली परियोजना सम्बन्धी आन्तरिक रुपमा तैयारी शुरु भयो। कर्णाली नदीमा ठूलो जलबिद्युत आयोजनाको खाका बुनियो। बि.सं. २०१७ बैशाख १५ देखि १८ गते सम्म भएको राजा महेन्द्रको अमेरिका भ्रमणमा पश्चिम नेपालको बृहत्तर बिकासको साथै नेपालको पनि हितका लागि कर्णाली बहुउद्धेश्यीय परियोजना विषयमा पनि छलफल भएको थियो। विश्व बैंक र यूएनडिपी यस कार्यको तैयारीमा जुटे। बिभिन्न छलफलकै क्रममा राजा महेन्द्रको देहावसानले परियोजनाका कुरा गफै मात्र भयो।
पूर्वी नेपालको कोशी तथा गण्डकीमा आफ्नो योजना अनुसार हात पारिसकेको भारतको बिशेष चासो पश्चिम नेपालको सबैभन्दा ठूलो नदी कर्णालीमा पनि पर्यो। बि.सं. २०३४ को मंसिरको अन्तिम सप्ताह भारतीय प्रधानमन्त्री मोरारजी देसाइको नेपाल भ्रमणको समय कर्णाली चिसापानी बहुउद्धेश्यीय आयोजनामा भारतले चासो राख्यो। जस अनुसार १०८०० मेगावाट बिद्युत तथा ३६ लाख हेक्टर जमिनमा सिचाइ गर्ने योजना निर्माण भयो। जसमा केवल २ लाख हेक्टर जमिन नेपालमा सिचाइ उपलब्ध हुने भनिएको थियो। यसको लागि ५ खर्व लाग्ने अनुमान गरिएको थियो। यसपछि पनि बिभिन्न चरणमा बिभिन्न छलफलहरु भए तर यो त्यसै सेलायो। पश्चिम नेपालको मात्र नभइ सिङ्गो नेपालको नै पहिचान हुन सक्ने यो बिशाल परियोजना विश्व बैंक र भारत बिचको स्वार्थको लडाइले पुरा हुन नै दिइएन।
पूर्व पश्चिम राजमार्गले देशलाई छिचोल्न थाले पनि कर्णालीमा पुल नहुँदा फेरीबाट तर्नु पर्ने बाध्यता भयो। कर्णालीमा पुल नहुदा निकै समस्या पर्न थालेको थियो। कर्णाली नदी चिसापानीमा पहाड छिचोलेर तराइ प्रवेश गर्ने बिन्दुको रुपमा रहेको थियो। झट्ट हेर्दा तराइ भूभाग झै लागे पनि यहाँको मौसम चिसो र पानी पनि चिसो हुने हुँदा यो ठाउँको नाम नै चिसापानी रहेको थियो। चिसापानीको पनि आफ्नै किंवदन्ती गाँसिएको छ।
कुनै बेलाका जुम्लाका राजाले आफ्नो प्यारो राजकुमारीको बिबाह तराइका राजकुमारसंग गराउने पक्का गरेछन्। तर जुम्लाको चिसो मौसममा हुर्केको आफ्नो छोरी अचानक बिबाह पछि तराइको प्रचण्ड गर्मीमा बस्न कठिन हुने भन्दै राजा रानीलाई ठूलो चिन्ता लाग्न थालेछ। निकै सोच विचार पछि राजाले दरवारमा ठूलो सभा बोलाएछन्। सभामा राजाले राजकुमारीको विवाह तराइमा हुन लागेको तथा त्यहाँको गर्मीले जुम्लाको चिसो मौसममा हुर्किएकी राजकुमारी आत्तिन सक्ने हुँदा तराइमा राजकुमारीलाई बस्न सहज गराउन के गर्न सकिन्छ भन्ने सल्लाह मागे पछि धेरै का धेरै विचारहरु आए। राजाले सभामा धामीलाई पनि बोलाएका थिए। बिभिन्न किसिमका बिचार बिमर्थ भइरहदा राजाले धामीलाई मन्त्रले फुकेर दुध भर्ने बाँसको गाबुमा जुम्लाको चिसो हावा राखिदिन आग्रह गरे। नभन्दै धामीले आफ्नो मन्त्रको शक्तिले जुम्लाको चिसो हावालाई गाबुमा राखेर बिर्को बन्द गरेर राजालाई दि । राजा तथा रानीले राजकुमारीलाई सो गाबु दाइजोको रुपमा छोरीको घर पठाउने बिचार गरे। जबछोरीको विवाह पछि राजकुमारसंग घर फर्कने बेला आयो राजा रानीले छोरीलाई माइतको कोसेली भन्दै गाबु पतिको घर नपुग्दा सम्म नखोल्न भनेर दिइ पठाए।
माइतबाट निस्कदा देखि नै राजकुमारीलाई खुलदुली भइरह्यो। आमाबुबाले गाबुमा के दिएर पठाएका रहेछन् भनेर हेर्न आतुर भइरह्यो।
कर्णाली नदीमा डुङ्गाको यात्रा क्रममा जब बुङघाटमा राजकुमार र राजकुमारी पुगे। राजकुमारीलले मन थाम्न सकिनन् र गाबुको ढक्कन खोलेर हेर्न चाहे। जब राजकुमारीले गाबुको ढक्कन खोलीन्। मन्त्रको शक्तिले कोच्चिएको चिसो हावा एकैचोटी डरलाग्दोसंग बाहिरियो। हावाको बेगले ठूलो आँधी नै चल्यो। कर्णालीमा बाढी आयो । राजकुमार र राजकुमारी चढेको डुङ्गा बेतोडसंग पल्टियो । राजकुमारलाई कर्णालीको बेतोडको पानीले हुत्याएर लग्यो। त्यसपछि ठूलो ढुङ्गामा ठोक्किएर राजकुमारको देहान्त भयो । राजकुमारीलाई पनि हुत्याएर अझ पर लग्यो। अर्को केही सानो ढुङ्गामा ठोक्किएर राजकुमारीको पनि प्राण गयो। दुबै राजकुमार र राजकुमारीको देह ढुङ्गा भएर कर्णाली किनारमा रहन पुग्यो। ढुङ्गाको रुपमा रहेका राजकुमार र राजकुमारीलाई अझै पनि चिसापानीवासीले बिर्सन सकेका छैनन्।
कर्णाली किनारमा अझै पनि ति ढुङ्गाको स्वरुपमा रहेका राजकुमार र राजकुमारीलाई कर्णाली किनारमा देख्न सकिन्छ । यहि कर्णालीको चिसापानी जहाँ कुनै बेला राजकुमार र राजकुमारीको मृत्यु भएको किंवदन्ती प्रख्यात छ। त्यहि नजिकै महेन्द्र राजमार्गको सबैभन्दा आकर्षक पुल रहेको पनि रहेको छ। नेपालको सुदुर पश्चिम क्षेत्रलाई नेपालको अन्य भागसंग जोड्ने यो पुलको निर्माण २०५० मंसिर २८ गते सम्पन्न भएको थियो। नेपालको सबैभन्दा लामो पुल मध्येको उक्त पुल एक हो। यस पुलको बिचमा ठूलो खम्बा ठडिएको छ, जसमा स्टीलका तारहरु बाँधेर अड्याइएको छ। यो ५०० मिटर लामो तथा ११.३ मिटर चौडा यस पुलको दाँया बाँया मानिस हिड्ने पेटी पनि बनाइएको छ। यस पुललाई १२० मिटर अग्लो खम्बाले एक भाग तिर ३२५ मिटर र अर्को भाग तिर १७५ मिटरले छुट्याएको छ। यसको निर्माणमा ३,८७० टन स्टील प्रयोग गरिएको थियो। जापानको प्रख्यात कम्पनी कावासाकी हेवी इन्डस्ट्रिजले तयार गरेको यस पुल नेपालको एक नमुना पुल हो।
अमेरिकाको स्टाइनमन बोइनटन ग्रनकुइस्ट र बर्डसल, न्यू योर्क इञ्जिनियरिङ कम्पनीको डिजाइनमा बनेको यस झोलुङ्गे पुललाई दुबै तर्फ ३०-३० वटा मोटा तारका लट्ठाले अड्याइएको छ। पूर्णरुपमा ज्यामितीय सुत्रमा बनाइएको यस पुलमा प्रत्येक लट्ठाको भार क्षमता अलग अलग रहेको छ। स्टीलले बनेको ट्रस्टमा ९ इन्च मोटो सिमेन्टको कंक्रीट स्लावहरु राखिएको छ। ७ मिमी मोटा तारका गुजुल्टाले बनेका ३० वटा लट्ठाहरुमा तारको संख्या सबैमा भिन्न भिन्न राखिएका छन्। सबैभन्दा छेउका लट्ठाहरु सबैभन्दा मोटा छन् भने बिचका मसिना छन्।
त्यतिबेला अर्थात २०४० सालमा करिव २३ करोड ६४ लाख रुपैया १ करोड ५८ लाख डलरको योजना बनेको सो पुल देशकै सुन्दर र महंगो पुलमा परेको थियो। विश्व बैंकको सहयोगमा बनेको यस पुलको सम्पूर्ण नक्सा अमेरिकी इञ्जिनियरिङ कम्पनीले बनाएको थियो, भने निर्माणको काम जापानको कावासाकी हेभी लैव्सले गरेको थियो।
